Những năm qua, cùng với cả nước, thương mại điện tử trên địa bàn tỉnh Hải Dương có những bước phát triển mạnh mẽ, góp không nhỏ vào việc nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp; thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Bên cạnh đó thương mại điện tử còn giúp các doanh nghiệp và người tiêu dùng trong tỉnh tiếp cận được thông tin thị trường, giảm đáng kể thời gian và chi phí giao dịch, tiếp thị, phát triển quan hệ, tìm kiếm đối tác, giảm chi phí sản xuất, giúp thanh toán nhanh chóng, chính xác và gọn gàng…
Thực hiện Quyết định số 1073/QĐ-TTg, ngày 12/7/2010 của Thủ tướng Chính phủ, phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử giai đoạn 2011-2015. UBND tỉnh Hải Dương đã chỉ đạo các Sở, Ban, Ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố tổ chức, triển khai nhiều hoạt động tuyên truyền, phố biến và đào tạo kỹ năng, nghiệp vụ về thương mại điện tử cho cán bộ các cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và người dân như: Tổ chức các buổi tọa đàm, giao lưu, các chương trình phổ biến kiến thức trên Đài Phát thanh và Truyền hình, trên Báo Hải Dương, trên tờ gấp, tờ rơi, trên các phương tiện thông tin đại chúng và tại các buổi gặp gỡ giữa chuyên gia công nghệ thông tin; phổ biến, cung cấp thông tin về xây dựng Website, thiết lập gian hàng điện tử, tiếp thị từ xa, tìm hiểu thông tin về doanh nghiệp, sản phẩm, dịch vụ, thực hiện giao dịch qua mạng, đàm phán ký kết hợp đồng qua mạng, giao nhận, thanh toán điện tử...
Hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và triển khai các dịch vụ điện tử cũng được quan tâm đẩy mạnh. Trên địa bàn tỉnh hiện có 32 Trang Thông tin điện tử của các Sở, Ban, Ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố; các Trang Thông tin điện tử này đều được tích hợp vào Cổng Thông tin điện tử của tỉnh phục vụ công tác quản lý, điều hành theo mô hình Chính phủ điện tử; hệ thống Hội nghị truyền hình từ Trung ương xuống tỉnh được xây dựng tương đối đồng bộ và phát huy tác dụng tốt với tần suất tổ chức hội nghị trung bình 2-3 cuộc/tuần. Một số Sở có hệ thống Hội nghị truyền hình trực tuyến từ Bộ xuống trụ sở các Sở. Hệ thống Hội nghị truyền hình trực tuyến của tỉnh được đầu tư triển khai tới 28 điểm cầu tại Văn phòng UBND tỉnh, Sở Thông tin và Truyền thông và Văn phòng UBND 12 huyện, thị xã, thành phố.
Từ tháng 5/2010 Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Hải Dương đã đưa vào vận hành Hệ thống thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia, là địa phương đầu tiên trên toàn quốc triển khai tiếp nhận Hồ sơ đăng ký doanh nghiệp qua mạng điện tử, đã tạo điều kiện thuận lợi cho công dân đăng ký thành lập doanh nghiệp. Sở Kế hoạch và Đầu tư đang triển khai trên Cổng thông tin điện tử của Sở và các thủ tục và quy trình thủ tục đầu tư chung để các nhà đầu tư tìm hiểu và nghiên cứu. Bên cạnh đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã bắt đầu triển khai chương trình rà soát thông tin và chạy thử nghiệm ứng dụng đăng ký thủ tục đầu tư qua mạng. Trên cơ sở này, thủ tục đầu tư điện tử tại Hải Dương sẽ được triển khai ứng dụng trong thời gian tới.
Dịch vụ ngân hàng và thanh toán điện tử phát triển mạnh. Tính đến 28/2/2015, tỉnh Hải Dương có 03 thành viên tham gia hệ thống bù trừ điện tử liên Ngân hàng (Trực tiếp) và 23 thành viên tham gia hệ thống bù trừ điện tử liên Ngân hàng (Gián tiếp), hoạt động này đã giúp cho hoạt động thanh toán trên địa bàn được thực hiện nhanh chóng, thuận tiện, an toàn. Hiện nay, toàn tỉnh có gần 250 máy ATM; 652 máy POS; có gần 40 đơn vị thực hiện thanh toán qua POS. Các ngân hàng thương mại liên tục phát triển sản phẩm, dịch vụ như: Phát hành thẻ tín dụng, thẻ điện tử, ngân hàng tại nhà, dịch vụ ngân hàng qua Internet, thanh toán hoá đơn tiền điện, nước, điện thoại, dịch vụ gạch nợ… Tính đến 01/3/2015, số đơn vị hưởng lương từ ngân sách nhà nước đã mở tài khoản và thực hiện trả lương qua tài khoản tại Kho bạc Nhà nước tỉnh là 1.150 đơn vị, thanh toán đã phát hành là gần 1.127.239 thẻ. Một số ngân hàng thương mại đã phát triển thêm các sản phẩm dịch vụ mới như: Nạp tiền điện thoại trả sau cho điện thoại thông qua dịch vụ VN-Topup; dịch vụ ví điện tử BIDV-VNMart để khách hàng có thể giao dịch trực tuyến tại các Website thương mại điện tử như mua vé máy bay, điện thoại, quần áo, đồ trang sức, thanh toán bảo hiểm, phát hành thẻ ghi nợ nội địa ATM và các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt khác góp phần thúc đẩy thương mại điện tử phát triển.
Thủ tục khai nộp thuế điện tử cho các doanh nghiệp được phát triển rộng khắp. Cục Thuế tỉnh Hải Dương đã triển khai các phần mềm hỗ trợ kê khai thuế tới hầu hết các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Doanh nghiệp trong tỉnh đã từng bước ứng dụng thủ tục kê khai thuế điện tử thông qua các phần mềm dùng chung một cách hiệu quả. Đến nay, đã có 05 ngân hàng thương mại tham gia ký kết thỏa thuận triển khai dịch vụ thuế điện tử gồm: Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ngân hàng TMCP Ngoại thương, Ngân hàng TMCP Công thương, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển và Ngân hàng TMCP Quân đội. Tính đến 01/3/2015, đã có 996 doanh nghiệp đăng ký tham gia dịch vụ nộp thuế điện tử với Cục Thuế tỉnh và 639 doanh nghiệp đăng ký tham gia dịch vụ với các ngân hàng, trong đó đã có trên 363 doanh nghiệp đã đăng ký thành công khai thuế qua mạng và nộp thuế điện tử. Việc kê khai thuế qua mạng và nộp thuế điện tử góp phần cải cách thủ tục hành chính thuế, hiện đại hóa quản lý thuế; tạo thuận lợi và giảm thời gian thực hiện nghĩa vụ nộp ngân sách nhà nước cho người. Đồng thời, tạo điều kiện phát triển dịch vụ công điện tử.
Thủ tục thông quan điện tử trên địa bàn tỉnh đạt hiệu quả cao khi thu hút được 100% doanh nghiệp trên địa bàn tham gia. Đến nay đã có trên 90% doanh nghiệp thực hiện khai báo thủ tục hải quan điện tử; tổng số tờ khai đã làm thủ tục trong năm 2014 là 137.666 tờ. Hệ thống thông quan điện tử VNACCS-VCIS cũng chính thức được triển khai vào tháng 4/2014 vừa qua. Hiện nay Hải quan Hải Dương đang xây dựng hệ thống công nghệ thông tin hải quan hiện đại trên nền tảng tập trung hóa xử lý dữ liệu, tích hợp đầy đủ các chức năng, xử lý hồ sơ hải quan điện tử, manifest điện tử, thanh toán điện tử, giấy phép điện tử; xây dựng các trung tâm xử lý dữ liệu cấp vùng đạt mức độ 2+ trở lên, trung tâm xử lý dữ liệu ngành đạt mức độ 3+ trở lên, đảm bảo hệ thống công nghệ thông tin đạt tiêu chuẩn an ninh, an toàn cao (24/24 và 24/7) và quản lý theo hướng dịch vụ; xây dựng cổng thông tin điện tử kết nối, trao đổi thông tin với các cơ quan liên quan, thực hiện cơ chế hải quan một cửa quốc gia và một cửa khu vực ASEAN. Đảm bảo tính đầy đủ, chính xác, kịp thời của số liệu thống kê nhà nước về hải quan làm cơ sở cho việc theo dõi, phân tích, đánh giá, dự báo tình hình xuất khẩu, nhập khẩu và các hoạt động khác phục vụ kịp thời cho công tác hoạch định, chỉ đạo, điều hành về các chính sách kinh tế, thương mại và thuế của các cơ quan nhà nước. Đến 2020 tỷ lệ kiểm tra hàng hóa trực tiếp chỉ còn dưới 7%; tỷ lệ các giấy phép xuất nhập khẩu thực hiện trong cơ chế một cửa hải quan quốc gia đến 2020 là 90%.
Thông qua chương trình “Mỗi doanh nghiệp một Website” của Bộ Công Thương, Trung tâm Xúc tiến Thương mại (Sở Công Thương) đã phối hợp với Trung tâm Phát triển Thương mại điện tử Việt Nam (EcomViet) hỗ trợ cho nhiều doanh nghiệp thiết kế và xây dựng Website; tuyên truyền và vận động được trên 200 tổ chức và doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế tham gia vào các sàn giao dịch trực tuyến trên Cổng Thương mại điện tử quốc gia và trên các sàn giao dịch thương mại điện tử, giao dịch trực tuyến khác...
Có thể nói, nhận thức về vị trí, vai trò cũng như những lợi ích của thương mại điện tử trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của cán bộ, công chức trong các cơ quan nhà nước đã ngày càng được nâng cao, từ đó tạo động lực cải cách mạnh mẽ, hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp tham gia sản xuất, kinh doanh trong bối cảnh nền kinh tế nước ta đang hội nhập sâu với kinh tế thế giới. Hệ thống, mạng lưới viễn thông, interrnet phát triển nhanh, cơ sở hạ tầng mạng lưới rộng khắp trên toàn tỉnh, đảm bảo cung cấp các dịch vụ về viễn thông và internet có chất lượng tốt với nhiều loại hình phong phú, đa dạng. Hạ tầng phục vụ thương mại điện tử phát triển mạnh, 100% các cơ quan của nhà nước trong tỉnh và hầu hết các xã, phường, thị trấn... đã xây dựng cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, xây dựng được một số phần mềm ứng dụng và kho cơ sở dữ liệu phục vụ cho công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành. Tỉnh Hải Dương đã xây dựng Cổng thông tin điện tử và các Trang thông tin điện tử của các Sở, Ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố để giới thiệu tiềm năng, cơ hội đầu tư và tích cực triển khai công tác cung cấp dịch vụ công trực tuyến, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại, đầu tư, xuất nhập khẩu trên mạng internet. Số lượng doanh nghiệp có website và tham gia mua bán, trao đổi trên mạng ngày càng tăng. Các doanh nghiệp đã từng bước tiếp cận với việc quảng bá giới thiệu sản phẩm của mình trên mạng internet. Các hình thức mua bán, trao đổi qua internet đã từng bước phát triển và bắt đầu trở nên quen thuộc đối với nhiều doanh nghiệp và một bộ phận người tiêu dùng.
Mặc dù vậy, phát triển thương mại điện tử trên địa bàn tỉnh Hải Dương dù đạt được những kết tích cực nhưng trong triển khai vẫn còn lúng túng; việc thực thi các văn bản quy phạm pháp luật đã ban hành còn nhiều bất cập; một số chính sách chưa thực sự hỗ trợ, tạo điều kiện để thương mại điện tử phát triển. Phần lớn các doanh nghiệp trong tỉnh là doanh nghiệp vừa và nhỏ, nguồn vốn ít, nguồn nhân lực chưa đủ mạnh nên việc triển khai ứng dụng thương mại điện tử còn hạn chế, chưa mạnh dạn đầu tư cho phương thức kinh doanh tiên tiến, hiện đại này; chưa hiểu rõ về tầm quan trọng và lợi ích do thương mại điện tử đem lại; còn bị ảnh hưởng của tâm lý, thói quen mua hàng truyền thống. Bên cạnh đó, hạ tầng thương mại điện tử của tỉnh đã phát triển nhưng chưa đồng bộ; độ tin cậy, tính pháp lý của các giao dịch điện tử còn chưa cao; việc mở rộng các giao dịch thương mại còn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ, công chức, viên chức và doanh nghiệp về công nghệ thông tin, về thương mại điện tử còn ít và chưa đáp ứng được yêu cầu của đổi mới và hội nhập quốc tế...
Theo đánh giá của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), chỉ số thương mại điện tử của Hải Dương năm 2014 đứng thứ 18 trên cả nước (Giảm 02 bậc); năm 2013 là 16. Chỉ số về giao dịch G2B (Chính phủ với Doanh nghiệp) năm 2014 là 40 (Giảm 28 bậc); năm 2013 là 12. Chỉ số về giao dịch B2B (Doanh nghiệp với Doanh nghiệp) năm 2014 là 15 (Tăng 05 bậc); năm 2013 là 20, Chỉ số về giao dịch B2C (Doanh nghiệp với Người tiêu dùng) năm 2014 là 15 (Tăng 01 bậc); năm 2013 là 16. Chỉ số về hạ tầng và nguồn nhân lực thương mại điện tử năm 2014 là 14 (Tăng 03 bậc); năm 2013 là 17.
Từ các vấn đề trên cho thấy xây dựng Chương trình Phát triển thương mại điện tử tỉnh Hải Dương giai đoạn 2016-2020 là rất cần thiết, qua đó giúp các cấp, các ngành cũng như các doanh nghiệp trong tỉnh từng bước nâng cao hiệu quả trong quản lý, điều hành và thực thi các chương trình phát triển kinh tế - xã hội, các kế hoạch phát triển sản xuất, kinh doanh, từng bước hội nhập vững chắc với thương mại điện tử trong nước và thế giới.
Ngày 11/5/2014, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 689/QĐ-TTg, phê duyệt Chương trình Phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2014-2020 nhằm mục tiêu xây dựng hạ tầng cơ bản và triển khai các giải pháp hỗ trợ thương mại điện tử phát triển, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Thực hiện nhiệm vụ vụ UBND tỉnh giao, Sở Công Thương đang tập trung triển khai xây dựng Chương trình phát triển thương mại điện tử tỉnh Hải Dương giai đoạn 2016-2020 và dự kiến sẽ tập trung vào những nhiệm vụ, giải pháp chính sau:
1. Tập trung xây dựng kết cấu hạ tầng thương mại điện tử nhằm thúc đẩy cơ sở hạ tầng thương mại điện tử trên địa bàn tỉnh Hải Dương phát triển phù hợp với xu thế và tình hình mới;
2. Tích cực tuyên truyền, phổ biến nâng cao nhận thức về thương mại điện tử nhằm cung cấp các kiến thức, kỹ năng và kinh nghiệm, những lợi ích từ thương mại điện tử đem lại cho doanh nghiệp và cho cộng đồng dân cư;
3. Đào tạo phát triển nguồn nhân lực thương mại điện tử, qua đó nâng cao năng lực và kỹ năng cho nguồn nhân lực thực hiện thương mại điện tử tại doanh nghiệp cũng như cộng đồng dân cư;
4. Phát triển các giải pháp thương mại điện tử thông qua việc xây dựng các sản phẩm, các quy tắc, các phần mềm dùng chung để ứng dụng trong các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng;
5. Tư vấn xây dựng kế hoạch ứng dụng thương mại điện tử thông qua các đợt điều tra, thống kê tình hình phát triển thương mại điện tử của tỉnh hàng năm, qua đó tham mưu cho lãnh đạo tỉnh xây dựng kế hoạch phát triển và ứng dụng thương mại điện tử hàng năm phù hợp với tình hình thực tế đề ra;
6. Hợp tác trong nước và quốc tế về thương mại điện tử nhằm giúp các cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp Hải Dương đẩy mạnh và tăng cường sự liên kết, hợp tác trong lĩnh vực thương mại điện tử với các tỉnh, thành trong cả nước và các tổ chức quốc tế;
7. Nâng cao năng lực quản lý và tổ chức hoạt động phát triển thương mại điện tử nhằm nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, nâng cao năng lực, kỹ năng tổ chức các hoạt động thương mại điện tử; nâng cao hiệu quả thực thi bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, đẩy lùi nạn làm hàng giả, tạo lập môi trường cạnh tranh lành mạnh và cung cấp kiến thức cơ bản về ứng dụng thương mại điện tử