Hiện nay, bên cạnh các loại hàng hóa có thương hiệu, đạt chất lượng thì vẫn còn tiểm ẩn những hàng hóa kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ, không đảm bảo chất lượng an toàn thực phẩm… những loại hàng này thường có giá rẻ và do một số tiểu thương hám lợi nên đã trà trộn để bán lẫn với những mặt hàng tốt nhằm đánh lừa người tiêu dùng. Nạn hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ là một trong những vấn đề nhức nhối của xã hội. Hệ lụy tiêu cực mà nó mang lại cho xã hội là không nhỏ như ảnh hưởng đến sức khỏe, tài chính của người tiêu dùng, làm suy giảm niềm tin của người tiêu dùng đến tính minh bạch của thị trường hàng hóa, làm giảm uy tín của các nhà sản xuất, kinh doanh chân chính. Hầu hết các hãng sản phẩm có uy tín, có thương hiệu, được người tiêu dùng ưa chuộng đều có nguy cơ bị làm giả, làm nhái hàng hóa. Xét về góc độ kinh tế, hàng giả, hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng rất lớn đến lợi nhuận của những doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chân chính. Tác động tiêu cực đầu tiên là làm mất uy tín của những doanh nghiệp có sản phẩm bị làm giả, khiến người tiêu dùng hiểu lầm, dẫn đến việc quay lưng lại với sản phẩm. Mặt khác, vì có lợi thế về giá cả so với với hàng “xịn” mà hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc khiến những mặt hàng chính hãng, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng lâm vào tình trạng ế ẩm, suy giảm doanh thu.
Qua một số khảo sát cho thấy, hiện nay hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ phổ biến ở rất nhiều phân khúc của thị trường, từ các “mẹt” hàng tạp hóa trên các phiên chợ vùng sâu, vùng xa đến hè phố các đô thị, thậm chí len lỏi, trà trộn vào cả những siêu thị cao cấp ở những đô thị lớn nhằm “thử thách” mức độ sành sỏi của khách hàng. Vụ việc các cơ quan chức năng thành phố Hồ Chí Minh đang kiểm tra, xác minh đối với Shop thời trang tên tuổi Trang Nemo làm giả thương hiệu của các hãng thời trang lớn trên thế giới và bày bán công khai trên thị trường và không gian mạng là một ví dụ điển hình.
Hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc có những biểu hiện như đa dạng về mẫu mã, “linh động” về giá cả và đặc biệt nguy hiểm hơn là còn phong phú cả về chủng loại. Sự nguy hiểm thể hiện ở chỗ, bên cạnh việc gây thiệt hại về kinh tế, nó còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người tiêu dùng, điển hình là thực phẩm, thuốc chữa bệnh… giả, kém chất lượng.
Tình trạng sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc vẫn phổ biến và diễn biến phức tạp cả về quy mô, lĩnh vực lẫn phương thức sản xuất, tổ chức tiêu thụ và nhập khẩu từ bên ngoài. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng xuất hiện hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc trong thời gian qua là do siêu lợi nhuận thu được từ việc sản xuất, buôn bán những mặt hàng này; trong khi các chủ quyền sở hữu trí tuệ chưa thực sự chú ý đến quyền và lợi ích hợp pháp của mình mà chỉ quan tâm đến các quy định về công bố tiêu chuẩn chất lượng, ghi nhãn hàng hóa và quên đăng ký bảo hộ nhãn hiệu sản phẩm. Nhiều doanh nghiệp chưa phối hợp với các cơ quan chức năng, xem việc xử lý vi phạm là nhiệm vụ của các cơ quan thực thi pháp luật.
Bên cạnh một số người mua lầm phải hàng giả do khó phân biệt được đâu là hàng thật, đâu là hàng giả thì vẫn có không ít người tiêu dùng biết mình đang mua bán hàng giả, hàng kém chất lượng nhưng vẫn chấp nhận bởi loại hàng hóa này phù hợp với túi tiền của họ. Với cách nghĩ như vậy, nhiều người đã gián tiếp tiếp tay cho hàng giả, hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc trong việc phân phối và tiêu thụ để rồi ngày càng chiếm thị phần trên thị trường.
Trong những năm qua, ngành công thương Hải Dương đã tập trung làm tốt công tác kiểm tra, xử lý vi phạm đối với vấn nạn hàng giả, hàng nhái, kết hợp với tuyên truyền, phổ biến pháp luật nhằm nâng cao nhận thức của người dân và xã hội về quyền của người tiêu dùng, về các biện pháp bảo vệ bản thân trước nạn hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ. Bên cạnh đó, đã chủ động công tác tham mưu và tăng cường phối hợp liên ngành trong việc kiểm tra, kiểm soát thị trường và xử lý các trường hợp vi phạm.
Giai đoạn từ năm 2011 đến hết năm 2021, các lực lượng chức năng do ngành công thương chủ trì đã kiểm tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, hàng nhái phát hiện số vụ vi phạm 10.504 vụ; tiền xử phạt vi phạm hành chính 64,7 tỷ đồng; tiền bán hàng tịch thu 76,7 tỷ đồng; trị giá hàng hóa vi phạm ước 150 tỷ đồng (hàng bị tịch chưa bán đấu giá, hàng tịch thu thuộc diện phải tiêu hủy….). Hàng năm, thường xuyên phối hợp với sở,ngành có liên quan và UBND các huyện, thị xã, thành phố để phát tờ rơi tuyên truyền, treo băng-zôn, khẩu hiệu, tổ chức các hội nghị tuyên truyền tại các địa phương cho người tiêu dùng và tổ chức sản xuất, kinh doanh nhằm hướng tới mục tiêu nâng cao nhận thức xã hội trong công tác bảo vệ quyền của người tiêu dùng, chống hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ.
Trong thời gian tới, để công tác đấu tranh chống hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc có hiệu quả, ngành công thương tập trung thực hiện một số giải pháp sau:
Một là, Tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh có biện pháp quyết liệt hơn nữa trong việc triển khai thực hiện Kế hoạch số 2300/KH-UBND ngày 30/6/2020 triển khai thực hiện Nghị quyết số 82/NQ-CP của các cấp ủy đảng và địa phương qua đó để các tổ chức đảng, các cấp chính quyền, người đứng đầu các cấp ủy đảng, chính quyền các cấp và thủ trưởng các cơ quan, đơn vị quan tâm hơn nữa vào cuộc quyết liệt hơn nữa trong công tác bảo vệ quyền người tiêu dùng kết hợp với đề cao trách nhiệm của các cơ quan, đoàn thể, doanh nghiệp, hiệp hội, người tiêu dùng và cơ quan thông tin đại chúng nhằm đấu tranh, tạo dư luận lên án mạnh mẽ hoạt động sản xuất và buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ.
Hai là, Các lực lượng chức năng trong đó có ngành công thương tăng cường hơn nữa công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường về hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc trên các lĩnh vực, mặt hàng, ngành hàng, địa bàn trọng điểm và các thời điểm nhạy cảm trong năm thường phát sinh vi phạm. Đồng thời, kiên quyết xử lý nghiêm khắc theo pháp luật kể cả truy cứu trách nhiệm hình sự đối với các vụ sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng phát hiện được.
Ba là, Hướng dẫn, đôn đốc các địa phương có biện pháp tăng cường hơn nữa trách nhiệm quản lý Nhà nước trong công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tại địa phương, kết hợp tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về hoạt động thương mại để người kinh doanh và người tiêu dùng nhận thức đầy đủ các tác hại và hậu quả của việc sử dụng hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ, hàng kém chất lượng. Đề nghị UBND các huyện, thị xã, thành phố phải chủ động xây dựng kênh tiếp nhận thông tin, tư vấn giải quyết tranh chấp của người tiêu dùng tại địa phương theo quy định; thông tin, hướng dẫn đến người tiêu dùng số điện thoại hỗ trợ, bảo vệ người tiêu dùng toàn quốc 1800.6838 để được hỗ trợ kịp thời.
Bốn là, Các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh phải xây dựng các mô hình sản xuất đạt tiêu chuẩn, đảm bảo ATTP để sản phẩm làm ra có chất lượng tốt, đáp ứng nhu cầu, thị hiếu người tiêu dùng. Bên cạnh đó, cần đầu tư mua sắm trang thiết bị, đổi mới công nghệ để sản xuất các sản phẩm đạt chất lượng tốt, mẫu mã, giá cả cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng; sản phẩm được đăng ký bảo hộ, được công bố chất lượng, đầy đủ nhãn mác và đặc biệt doanh nghiệp phải biết bảo vệ sản phẩm của mình khi bị làm giả, bị xâm phạm quyền SHTT; phải xác định trách nhiệm của mình trong việc phối hợp với các cơ quan chức năng thực thi pháp luật, tích cực liên kết với các nhà sản xuất; thông tin đầy đủ, trung thực về hàng hóa và dịch vụ mà mình cung ứng bảo đảm tính hợp pháp của hàng hóa bán ra, tránh gây thiệt hại cho người tiêu dùng.
Năm là, Đầu tư nâng cao năng lực thực thi công vụ cho các lực lượng có chức năng chống hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ như: Đào tạo chuyên môn nghiệp vụ, năng lực cho cán bộ công chức; đầu tư trang thiết bị nhận biết, phát hiện hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc; hỗ trợ phương tiện, kinh phí ….
Công tác đấu tranh chống hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc là nhiệm vụ nặng nề, lâu dài và vô cùng khó khăn, tuy nhiên tin tưởng rằng với sự nhận thức đúng đắn về tệ nạn này và với sự nỗ lực, quyết tâm vươn lên trong công tác đấu tranh, sự đồng thuận của xã hội, sự phối hợp có hiệu quả của nhiều cơ quan, ban ngành và đặc biệt là sự tin yêu, đồng tình ủng hộ của công chúng người tiêu dùng và các doanh nghiệp, chắc chắn ngành công thương sẽ góp phần vào sự phát triển thị trường tỉnh nhà, bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của người tiêu dùng và các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh chân./.