Hiện nay, Việt Nam đã ký kết và tham gia 17 hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó có nhiều FTA thế hệ mới như Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Thương mại Việt Nam-Liên minh châu Âu (EVFTA), Hiệp định Đối tác toàn diện khu vực (RCEP). Các FTA giúp doanh nghiệp được hưởng ưu đãi thuế quan, tăng cường khả năng tiếp cận thị trường, mang lại lợi thế cạnh tranh cho hàng hóa xuất khẩu.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi do các FTA mang lại sẽ là các thách thức về phòng vệ thương mại. Một số quốc gia vẫn tiếp tục duy trì áp dụng một số biện pháp phòng vệ thương mại để bảo vệ sản xuất trong nước. Thậm chí, còn có dấu hiệu lạm dụng các biện pháp này để bảo hộ quá mức ngành sản xuất nội địa, gây tác động trực tiếp tới hoạt động xuất nhập khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam. 

Nhằm giúp các doanh nghiệp nắm bắt những kiến thức cơ bản về phòng vệ thương mại, đặc biệt là việc ứng phó với các vụ điều tra phòng vệ thương mại do các nước áp đặt đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, ngày 24/5/2023, Sở Công Thương Hải Dương phối hợp với Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) tổ chức Hội nghị Tập huấn “Nâng cao nhận thức về các hiệp định thương mại tư do (FTA) và các biện pháp phòng vệ thương mại”.

Tham dự hội nghị có đại diện lãnh đạo, cán bộ công chức, viên chức các phòng, đơn vị thuộc Sở Công Thương; đại diện một số Sở, Ngành và các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh. Dự hội nghị còn có lãnh đạo, cán bộ, chuyên viên các phòng liên quan của Cục Phòng vệ thương mại. Ông Trần Văn Hảo, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Công Thương chủ trì hội nghị.

Thích ứng với “luật chơi” mới để tận dụng cơ hội xuất khẩu

Phát biểu tại hội nghị, ông Trần Văn Hảo, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở nhấn mạnh, trong bối cảnh nước ta đang hội nhập kinh tế quốc tế sâu, rộng, việc nâng cao năng lực, nhận thức về các Hiệp định thương mại tự do và các biện pháp phòng vệ thương mại là chủ trương nhất quán và xuyên suốt của Đảng và Nhà nước. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 12 của Đảng đã nêu rõ: "Tận dụng tối đa các điều kiện thuận lợi của các hiệp định, thỏa thuận thương mại để thúc đẩy xuất khẩu; đồng thời có biện pháp phòng vệ thích hợp để bảo vệ sản xuất và lợi ích người tiêu dùng".

Ông Trần Văn Hảo, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Công Thương phát biểu chỉ đạo hội nghị

Bên cạnh đó, việc tuyên truyền các Hiệp định thương mại tự do và triển khai các biện pháp phòng vệ thương mại, bảo đảm lợi ích của các doanh nghiệp trong hội nhập kinh tế quốc tế được thực hiện một cách đồng bộ, toàn diện trên nhiều khía cạnh như hoàn thiện cơ sở pháp lý và ban hành các chương trình, đề án lớn nhằm nâng cao năng lực thực thi các biện pháp phòng vệ thương mại.

Để gỡ bỏ những rào cản, thách thức về phòng vệ thương mại và tận dụng tốt những cơ hội lớn mà hiệp định thương mại tự do mang lại. Giám đốc Sở Công Thương cho rằng, các doanh nghiệp sẽ phải thích ứng với những “luật chơi” mới để tận dụng được tối đa những cơ hội này, doanh nghiệp muốn xuất khẩu thành công sang thị trường đã có hiệp định thương mại tự do phải đáp ứng được những tiêu chí về xuất xứ hàng hóa, đảm bảo các yêu cầu về an toàn vệ sinh thực phẩm, tiêu chuẩn kỹ thuật của mỗi thị trường. Đặc biệt, các doanh nghiệp cần làm quen với những biện pháp phòng vệ thương mại mà quốc gia nhập khẩu có thể áp dụng để bảo vệ ngành sản xuất trong nước của họ.

Sức ép cạnh tranh lớn tại thị trường nước nhập khẩu

Bà Trương Thùy Linh, Phó Cục trưởng, Cục Phòng vệ thương mại cho biết, trong những năm qua xuất khẩu của Việt Nam tăng mạnh. Nhiều mặt hàng xuất khẩu của nước ta đã tạo sức ép cạnh tranh lớn tại thị trường nước nhập khẩu, khiến ngành sản xuất tại các nước này bị ảnh hưởng, dẫn tới có những đề nghị chính phủ của họ điều tra áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại. Ngoài ra, có rất nhiều nguyên nhân như biến đổi khí hậu toàn cầu, đại dịch Covid- 19… đã tác động đến các nền kinh tế, khiến nhiều ngành phải thu hẹp sản xuất, sa thải công nhân. Thị trường tiêu thụ hàng hóa bị thu hẹp buộc các quốc gia đẩy mạnh hơn phòng vệ thương mại.

Phó Cục trưởng, Cục Phòng vệ thương mại, bà Trương Thùy Linh cho biết có nhiều nguyên nhân khiến các quốc gia đẩy mạnh hơn về phòng vệ thương mại

Phó Cục trưởng, Cục Phòng vệ thương mại cũng cho biết, còn nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa hiểu rõ về phòng vệ thương mại, nên gặp nhiều khó khăn trong vấn đề này để bảo vệ sản xuất và thị trường trong nước, cạnh tranh với hàng hóa nhập khẩu.

Theo thống kê của WTO, năm 2022 trên thế giới có khoảng 7.665 vụ việc phòng vệ thương mại; trong đó có 6.582 vụ việc chống bán phá giá, 671 vụ việc chống trợ cấp; 412 vụ việc tự vệ. Tại Việt Nam, các mặt hàng bị điều tra 229 vụ việc. Các mặt hàng dệt may, thực phẩm chế biến, gỗ và các sản phẩm thép, kim loại, hóa chất là nhóm các mặt hàng bị điều tra phòng vệ thương mại nhiều nhất trên thế giới. Đây cũng là các mặt hàng xuất khẩu lớn của Việt Nam. Số lượng các mặt hàng Việt Nam tiến hành điều tra 25 vụ việc. Hệ quả từ các vụ kiện phòng vệ thương mại dẫn đến thiệt hại về tài chính, về thời gian và thiệt hại về xã hội. 

Chia sẻ thông tin, hỗ trợ phòng vệ thương mại

Tại hội nghị, các báo cáo viên đã trình bày tổng quan các biện pháp phòng vệ thương mại; đánh giá thực trạng việc áp dụng một số quy định pháp luật trong thực tiễn điều tra các vụ việc; phổ biến, tuyên truyền cho doanh nghiệp ứng phó với các vụ kiện điều tra phòng vệ thương mại do nước ngoài khởi sướng đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam trong bối cảnh nước ta tham gia các FTA.

Cũng tại hội nghị, đại diện một số doanh nghiệp tham gia ý kiến về những vấn đề liên quan đến thực thi các FTA và biện pháp phòng vệ thương mại. Các ý kiến được báo cáo viên giải đáp cụ thể, rõ ràng; đồng thời chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, những vướng mắc trong hoạt động sản xuất kinh doanh, xuất nhập khẩu và các vấn đề liên quan đến phòng vệ thương mại.

Thông qua hội nghị tập huấn, Cục Phòng vệ thương mại lưu ý đối với doanh nghiệp cần nghiên cứu và nắm vững các quy định về phòng vệ thương mại; chủ động và tích cực phối hợp giữa các doanh nghiệp vì lợi ích chung của ngành sản xuất  trong nước; xây dựng hệ thống kế toán minh bạch và theo chuẩn kế toán Việt Nam và quốc tế; đồng thời đưa ra một số khuyến nghị đối với các doanh nghiệp và các cơ quan quản lý nhà nước nhằm xử lý hiệu quả các biện pháp phòng vệ thương mại.

Cục Phòng vệ thương mại thông tin liên hệ về các vụ việc phòng vệ thương mại, doanh nghiệp có thể liên hệ trực tiếp với các phòng chức năng liên quan theo số điện thoại 024.73037898 (Ext.:111, 127,105) để được hỗ trợ khi cần.

Về phía địa phương, Sở Công Thương phát Phiếu ghi ý kiến về những khó khăn, vướng mắc và kiến nghị đề xuất của doanh nghiệp. Đây là cơ sở để Sở nắm bắt tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh, xuất khẩu của doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh; qua đó đề xuất những giải pháp tháo gỡ khó khăn để hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu thuận lợi, nâng cao năng lực cạnh tranh của địa phương, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh./.

Nguồn Bài: Phạm Điệp (TTXTTM)